Strefy geograficzne

Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym (UE) 2019/947/UE dla dronów w europejskiej przestrzeni powietrznej zostały wprowadzone strefy geograficzne.

„Strefa geograficzna dla bezzałogowych systemów powietrznych oznacza część przestrzeni powietrznej wyznaczoną przez właściwy organ, która ułatwia, ogranicza lub wyklucza operacje z użyciem bezzałogowych systemów powietrznych, aby wyeliminować zagrożenia związane z bezpieczeństwem, prywatnością, ochroną danych osobowych, ochroną lub środowiskiem wynikające z operacji z użyciem tych systemów”. (Rozp. 2019/947/UE)

Wytyczne nr 24 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 grudnia 2020 r w sprawie wyznaczania stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych wskazują Polską Agencję Żeglugi Powietrznej jako instytucje uprawnioną do wyznaczania stref geograficznych w ramach funkcjonowania systemu zarządzania operacjami BSP – PansaUTM.

Czym są strefy geograficzne

W każdej przestrzeni powietrznej funkcjonują różnego rodzaju strefy zabezpieczające loty lub działania wymagające segregacji od ruchu lotniczego. Są to tzw. Struktury przestrzeni powietrznej. Nie inaczej jest w Polsce. Z chwilą pojawienia się na szeroko skalę dronów, strefy te określały również i dla nich zasady lotów. Zauważono jednak, że w związku z dynamicznym rozwojem lotów dronów oraz różniącą się specyfiką lotnictwa załogowego od bezzałogowego nie jest możliwe stosowanie struktur przestrzeni powietrznej stosowanych w lotnictwie załogowym do określania zasad lotów dla lotnictwa bezzałogowego lub np. ochrony obiektów.

Tak wygląda graficzną prezentację użytkowania polskiej przestrzeni powietrznej dla lotnictwa załogowego. Wyświetlane są na niej rezerwacje na elementy przestrzeni powietrznej jakie obowiązują danego dnia, w danym czasie i w danym przedziale wysokości. (airspace.pansa.pl/map).

Strefy geograficzne są odpowiednikiem obowiązujących w załogowym lotnictwie stref CTR, MCTR, ATZ, TRA, TSA, R, P, D itd. oraz wielu innych nowych struktur powstałych jedynie z myślą o dronach.

UWAGA! Strefy geograficzne są obowiązujące tylko i wyłącznie dla operacji wykonywanych przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych.

Rodzaje stref geograficznych

Wytyczne nr 17/2023 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego określają następujące rodzaje stref geograficznych wyznaczanych przez Agencję:

DRA-P: strefę zakazaną, w której operacje przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych nie mogą być wykonywane, z wyjątkiem operacji wykonywanych na warunkach określonych przez Agencję przez upoważnione podmioty. Strefa geograficzna obejmuje również dotychczasowe strefy lotnicze: TSA, MRT.
DRA-R: strefę ograniczoną dla systemów bezzałogowych statków powietrznych, w której operacje przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych mogą być wykonywane za zgodą i na warunkach określonych przez Agencję lub podmiot uprawniony, na wniosek którego strefa geograficzna została wyznaczona.
Wyróżnia się następujące rodzaje stref geograficznych DRA-R, które obejmują również dotychczasowe strefy: CTR wraz z ich wewnętrznym podziałem na mniejsze rejony lotów (RPA), MCTR, ATZ, TRA, P, R, D:

1. DRA-RH – strefa ograniczona dla systemów bezzałogowych statków powietrznych o wysokim prawdopodobieństwie uzyskania zgody na operacje, o której mowa powyżej;
2. DRA-RM – strefa ograniczona dla systemów bezzałogowych statków powietrznych, o średnim prawdopodobieństwie uzyskania zgody na operacje, o której mowa powyżej;
3. DRA-RL – strefa ograniczona dla systemów bezzałogowych statków powietrznych, o niskim prawdopodobieństwie uzyskania zgody na operacje, o której mowa w powyżej;

DRA-I – strefą informacyjną dla bezzałogowych statków powietrznych, zawierającą informacje konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa wykonywania operacji przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych, w tym ostrzeżenia nawigacyjne. Strefy DRA-I obejmują również dotychczasowe strefy: RMZ, ADIZ, NW, AREA.
DRA-T – strefę ograniczoną dla systemów bezzałogowych statków powietrznych, w której Agencja wskazuje wymogi techniczne, które obowiązany jest spełniać system bezzałogowego statku powietrznego, przy pomocy którego realizowana ma być operacja. Dla strefy DRA-T dopuszcza się wprowadzenie obowiązku uzyskania zgody na operacje.
DRA-U – strefa geograficzna dla systemów bezzałogowych statków powietrznych, w której operacje systemów bezzałogowych statków powietrznych mogą odbywać się wyłącznie przy wsparciu zweryfikowanych usług zapewnianych w tej strefie i na warunkach wskazanych przez Agencję.

Wizualizacja stref geograficznych w aplikacji Check-In.

Informacja o strefach w danej lokalizacji prezentowana w w aplikacji Check-In.

Wprowadzając strefy geograficzne PAŻP uwzględnia struktury przestrzeni powietrznej opublikowane w Zbiorze Informacji Lotniczych (AIP Polska) jak również w depeszach NOTAM. Są one również zobrazowane w systemie PansaUTM oraz w aplikacji Check-In. Agencja jest uprawniona do dokonywania zmian w wyznaczonych strefach geograficznych, dotyczących w szczególności określenia nowych granic strefy geograficznej, warunków wykonywania operacji w strefie geograficznej lub okresu jej obowiązywania.

Zasady lotów w strefach geograficznych

Operacje z użyciem BSP wykonuje się zgodnie z zasadami określonymi dla danej strefy oraz po poinformowaniu służb PAŻP o zamiarze wykonania lotu, czyli wykonaniu zgłoszenia lotu w aplikacji Check-In. W niektórych przypadkach konieczne jest uprzednie złożenie planu lotu w systemie PansaUTM oraz jego zatwierdzenie przez PAŻP. Sytuacja taka dotyczy stref geograficznych DRA-R (CTR) wokół lotnisk kontrolowanych (z pewnymi wyjątkami).

Przed każdym lotem pilot BSP może sprawdzić w aplikacji Check-In lub DroneMap jakie strefy geograficzne występują w dowolnym miejscu w Polsce oraz dowiedzieć się o obowiązujących w nich ograniczeniach, które ma obowiązek przestrzegać.

W przypadku lotu w strefach geograficznych w wielu wypadkach lot będzie możliwy dopiero po uzyskaniu zgody zarządzającego daną strefa.

W strefach DRA-R, znajdujących się w kontrolowanych strefach lotnisk komunikacyjnych (CTR) wymagane jest uzyskanie zgody PAŻP (poza wyjątkami przedstawionymi w tabeli powyżej) przez złożenia planu lotu w PansaUTM na min. 24 godziny przed planowanymi lotami.

Wyznaczenie strefy geograficznej na wniosek uprawnionych podmiotów

Wytyczne nr 17/2023 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 6 czerwca 2023 r określają podmioty które mogą wnioskować o wyznaczenie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych. Strefy geograficzne mogą być wyznaczone na wniosek:

1) Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej,
Szefa Szefostwa Służb Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Szefa Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Komendanta Głównego Policji, Komendanta
Głównego Straży Granicznej, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, Szefa Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Komendanta Służby Ochrony Państwa, Głównego Inspektora Ochrony Środowiska lub
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych – ze względu na potrzeby działań lub czynności
o szczególnym znaczeniu operacyjnym lub rozpoznawczym, zapewnienie bezpieczeństwa państwa lub
porządku publicznego, prowadzonych w celu realizacji ustawowych zadań przez Siły Zbrojne
Rzeczypospolitej Polskiej, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Policję, Straż
Graniczną, Krajową Administrację Skarbową, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służbę Ochrony Państwa,
Główny Inspektora Ochrony Środowiska lub Lasy Państwowe;

2) Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej lub Dyrektora
Rządowego Centrum Bezpieczeństwa – ze względu na potrzeby ochrony infrastruktury krytycznej,
zapobieganie skutkom klęsk żywiołowych lub ich usuwanie, ratowanie życia lub zdrowia ludzkiego;

3) Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego – ze względu na realizację zadań ustawowych;

4) Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych – ze względu na realizację zadań ustawowych;

5) operatora systemów bezzałogowych statków powietrznych posiadającego zezwolenie na operację
w kategorii „szczególnej”, o którym mowa w art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 2019/947/UE, jeśli
wyznaczenie danego rodzaju strefy geograficznej jest wymagane tym zezwoleniem;

6) operatora systemów bezzałogowych statków powietrznych posiadającego zezwolenie na operacje
wykonywane w ramach klubów i stowarzyszeń modelarstwa lotniczego, o którym mowa
w art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 2019/947/UE, jeśli wyznaczenie danego rodzaju strefy geograficznej jest
wymagane tym zezwoleniem.

Strefy geograficzne mogą być również wyznaczane przez Agencję z własnej inicjatywy, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lotniczego, w tym bezpieczeństwa operacji przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych. Podmiot uprawniony składa formularz Wniosku o wyznaczenie strefy geograficznej na 7 dni przed proponowaną datą aktywacji strefy (strefa krótkotrwała aktywna do 30 dni) lub na 30 dni przed data aktywacji (strefa długotrwała aktywna do 90 dni).

Przebieg procedury wnioskowania o wyznaczenie strefy geograficznej

PAŻP po otrzymaniu wniosku o wydzielenie strefy geograficznej proceduje wniosek i przesyła Wnioskodawcy Formularz oceny wstępnej wyznaczenia stref geograficznych informujący o możliwości i warunkach wydzielenia strefy.
Ocena będzie zawierała informacje o :

proponowanej ilości, rodzaju i oznaczeniu strefy/stref (jeśli inne niż w we wniosku)
granicach pionowych i poziomych stref (jeśli inne niż w we wniosku )
dacie początku i końca aktywności strefy/stref (jeśli inne niż w we wniosku)
warunkach wykonywania lotów w wyznaczonej strefie/strefach

Wnioskodawca po zapoznaniu się z ocena wstępną, w ciągu trzech dni prześle do PAŻP zaakceptowany Formularz oceny wstępnej wyznaczenia strefy geograficznej potwierdzając akceptacje warunków i zasad obowiązujących w wyznaczonych strefach.
Rodzaje stref, warunki wykonywania lotów w strefach, granice poziome i pionowe zostaną zamieszczone w załączniku do Formularza.
PAŻP po otrzymaniu zaakceptowanego Formularza poinformuje Wnioskodawcę o nadanych nazwach i dacie wprowadzenia stref geograficznych.
Podmiot uprawniony może wnioskować o przedłużenie terminu obowiązywania strefy geograficznej. Musi to zrobić nie później niż na 7 dni przed upływem terminu obowiązywania strefy.

Spis treści: